Allereerst dit: datgene wat met de verzamelnaam sjamanisme aangeduid wordt is beslist geen godsdienst, want het heeft geen overgeorganiseerd priesterdom omdat het door de millennia heen flexibel is gebleven. Het is ten dele religie in de etymologische betekenis van het woord: verbinding. Verbinding met hemel én aarde, mens én natuur. Op die manier is religie begonnen voordat ze bevroor in dogma en verstarrende rituelen. Sjamanisme overleefde de gehele geschiedenis van de mensheid door omdat ze zich vloeiend kon aanpassen aan verschillende (sub)culturen. Onze eigen cultuur is hierop geen uitzondering. De soepelheid van toepassing als een spiritueel en therapeutisch methodologie geeft het grote mogelijkheden en maakt het relevant in onze levens. Sjamanen vervullen noden van onze gemeenschap waarin op geen andere manier in wordt voorzien. Ze hebben, als ze goed opgeleid zijn, toegang tot een geoptimaliseerdere staat van bewustzijn, van waaruit ze Werkelijkheid geboren kunnen laten worden. Ze ‘vertalen’ het onuitsprekelijke in begrijpelijke taal waardoor de ervaring bij de ‘gast’ diep geankerd worden. Omdat ze medicijnvrouwen en/of medicijnmannen zijn hebben ze een vitale en dus vitaliserende rol, zeker ook in verstedelijkte samenlevingen. Veel mensen willen zinvolle betekenis aan hun leven geven en willen leren hoe ze contact kunnen maken met het Geheel. Veel moderne mensen zijn ook te gevoelig, intelligent, te goed opgeleid en moreel ontwikkeld om nog op oude systemen te vertrouwen. Sommige van hen vinden veel heil in sjamanistische ceremonies.
Wij werken met verschillende plantmedicijnen uit de Amazone in ceremoniële settings. Alle leden van ons team gaan regelmatig voor langere periodes naar de Amazone voor bijscholing. Voor meer informatie kunt u altijd contact met ons opnemen.
Therapeutische bekwaamheid bij psychedelicatrajecten.
Steeds meer mensen vragen ons, vanuit een terechte bezorgdheid,
hoe ze een goede bekwaamheid van organisatoren kunnen
herkennen. Dit omdat zoveel mensen tegenwoordig in Nederland,
België en Duitsland ceremonies aanbieden en ze vermoeden dat
het op veel plekken ontbreekt aan degelijke vakkennis en kunde.
Ongeveer zoals in Inquitos, het Mekka van ayahuascatourisme in
Peru, waar veel prutsers zich sjamaan noemen en met hun
opgeblazen ego en geldzucht veel schade aanrichten. Om het kaf
van het koren te scheiden kun je naar enkele belangrijke zaken
kijken: 1. zijn de mensen goed opgeleid? Is er eerbied voor de
traditie? 2. Wordt het medicijn goed bereidt? 3. Is het
ondersteunende team in orde? 4. Is er een professioneel goede
nazorg mogelijk? En zeker niet onbelangrijk: 5. hoe is de
gesteldheid van jezelf of de deelnemer die je wilt doorverwijzen
om aan een ceremonie deel te nemen?
- Zijn de organisatoren goed opgeleid? Kun je hen met diepe
intieme processen waar jij je mogelijk zelf niet bewust van
bent écht vertrouwen? Intieme processen betreffen dan
altijd de combinatie van mogelijk diepe vaak onderdrukte
angsten, wanhoop, twijfel aan jezelf, stress, kortom kennis
van psychopathologie, gecombineerd met de kracht van
integere hoop die komt vanuit je diepste essentie, vanuit de
kern van je wezen, vanuit het juiste vermoeden dat er veel
meer mogelijk is om gelukkig en tevreden je leven zelf vorm
te geven en vanuit dit nieuw ontdekte Zelf te gaan leven? - Bij de bereiding van het medicijn moet de heler, de ‘kok’ die
het medicijn kookt bijvoorbeeld de oeroude rituelen volgen
en zelf onder andere een traditioneel ‘dieta’ volgen, de juiste
Icaros in de juiste bereidingsfase zingen enzovoort. - De sjamanen en het team moeten niet alleen goed opgeleid
zijn in sjamanisme en klassieke en alternatieve
menswetenschappelijke disciplines, ze moeten zeker ook in
hun eigen persoonlijke leven goed ‘in-orde-zijn’. Wij kijken
bijvoorbeeld naar hun dagelijks leven in de omgang met
vrienden en familie. Hoe werken hun problemen daarin
door. Iedereen heeft eigen zorgen en problemen maar vaak
ontbreekt het mensen die al te graag ceremonies begeleiden
aan oprechte motivatie om hun schaduw- en lichtwerk écht
te doen. En dan besmetten ze de ceremonies waaraan ze
deelnemen. Zeker in dit soort settings ( maar zelfs bij RapÄ—-
Cacao-en Kambo) waarin meer deuren geopend worden en
waar de deelnemers kwetsbaar zijn op niveau’s die ze zelf
niet direct waarnemen. En de schaduwkant van deze mensen
kan dan liggen op gebieden van sexualiteit en macht of hun
schaduw is dat ze denken en willen geloven dat ze met licht,
dus pseudolicht, verbonden zijn, Dit alles kan veel subtiele of
grovere schade aanbrengen bij de deelnemer.
- Bij entheogene medicijnen gaat het niet alleen om de
kwaliteit van de ceremonie zelf maar vooral ook om de
stapsgewijze integratie en synthese van datgene wat ont-
dekt is tijdens de ceremonie. De organisator moet ofwel zelf
over de nodige kennis en kunde beschikken, en dat heeft
natuurlijk de voorkeur, of over een goed netwerk beschikken
waar ze deelnemers naar doorverwijzen. - Omdat de diverse entheogenen sterk psychoactief zijn moet
jezelf op wacht staan of bij een intake verwachten dat de
verstrekker van het medicijn op wacht staat en waarneemt
of je intentie juist is, of het moment geschikt is en of het je
medicijn niet als een quick-fix , dus als een illusie-oplossing,
wilt nemen zoals er tegenwoordig veel pillen worden
voorgeschreven die het symptoom onderdrukken. Zo kun je
NIET met deze medicijnen omgaan. Onze maatschappij
gelooft teveel in dit soort aanpak zoals bijvoorbeeld ook
allerlei op zich uitstekende meditatie-yoga-chikung-positief-
denken oplossingen als psychotechnologie gebruikt worden
en daardoor het echte doel missen.
Het echte doel is het dagelijks leven als oefening, als
alchemistisch laboratorium om een beter en mooier Mens te
worden. Dat is de avontuurlijke levensreis met moeilijkheden
die prachtige mogelijkheden kunnen zijn.
Psychedelische ervaringen en entheogene medicijnen, mogelijkheden en moeilijkheden.
Psychedelisch betekent de Geest openbarend en het woord entheogeen komt ook uit het oud-Grieks en betekent zoiets als goddelijke ervaringen openend. Je kunt ook zeggen: menselijke topervaringen openend, toegang verlenend tot het hoger bewustzijn, verbinding makend met het transpersoonlijke.
Mijn ervaringen beperken zich tot het werken met de medicijnen ayahuasca, bufo alvarius en yopo. Tegelijkertijd op mijn lange ervaring, ongeveer 40 jaar, als meditatieleraar en filosofisch herapeut. Voor mij was het al vroeg in mijn leven duidelijk dat wijsheidsmogelijkheden en waanzinsprocessen regelmatig door elkaar heen lopen. Mede daarom studeerde ik theologie en filosofie samen met psychopathologie en dieptepsychologie en werd ik hoogleraar wijsbegeerte, philosophische praxis en psychotherapie aan de toenmalige M.B.U.
Mogelijkheden.
Ons leven is voortdurend aan veranderingen onderhevig. Zoals een rups in de cocon ‘wacht’ op het moment dat hij vlinder wordt, zo kan de mens, stadium na stadium, meer Mens worden. Mens worden is groeien en bloeien, is overgang. Overgang is een sterven aan het een (het leven in de cocon) en het geboren worden in het ander. Is een proces van desintegratie en reintegratie. Soms gebeurt groei zo subtiel dat het ons niet opvalt, soms brengt groei ons uit ons oude evenwicht en vraagt om innerlijk werk om een rijpere balans in eigendom te nemen. Zelfrealisatie is zinvol en vreugdevol, maar soms ook de oorsprong van tijdelijke moeilijkheden, afwerende reactiepatronen en vervormingen. Het is nuttig deze te kennen en te kunnen omsmeden wanneer ze zich voordoen. Het is juist wanneer de pop een vlinder wordt maar de pop heeft wat moeite met de groei. Groei is begrijpen wat we nog niet eerder begrepen, voelen wat we misschien nog nooit gevoeld hebben en durven te doen wat we niet eerder gedaan hebben. Wijsheidstradities van over de hele wereld hebben universele groeimogelijkheden ontdekt en verfijnd om hiermee vakkundig om te gaan. In veel tradities was naast de gebruikelijke manieren van studeren en mediteren het gebruik van psychedelica normaal en volslagen natuurlijk. Vanzelfsprekend met kundige leraren.
De mogelijkheden die via deze processen ontsloten worden zijn, uiteindelijk niet in worden te vatten. Woorden zijn hier enkel wegwijzers. Woorden zoals Bewustzijnsveruiming, Eenheidservaring, Zelfverwerkelijking, Wij(s)heid en Heling. Als de processen juist worden be-leefd dan ontsluiten ze diep menselijke krachtbronnen. Dan wordt transpersoonlijke energie als verruimend, weldadig en aangenaam ervaren. Gunstige voorwaarden om deze processen goed te doorlopen zijn onder andere een redelijk gezonde en stabiele persoonlijkheid, een gezonde en actieve (wetenschappelijke) twijfel en een enigszins gedisciplineerde meditatieve praxis. Gelukkig bestaan er oude en nieuwe wegen waardoor dit avontuur vakbekwaam aangegaan kan worden maar daarover later iets meer.
Een gezonde en goed gewortelde persoonlijkheid is bij alle wegen van levenskunst of beter levensdeskundigheid belangrijk maar bij jarenlang doorgevoerde meditatietechnieken en bij deelname aan ceremonies waarbinnen psychoactieve entheogene medicijnen gebruikt worden is een getrainde en ‘gezonde’ Ik-kracht nog meer gewenst. Hoe minder stevig de persoonlijkheid geworteld is hoe duidelijker hier allerlei gevaren optreden die dan om een goede integratie vragen. Een reeds scheefgegroeide persoon zal mogelijkerwijs door de bovenbewuste krachtbronnen te openen nog meer uit balans raken. Het spreekt overigens vanzelf dat je altijd bij het openen van dit numineuze gebied beter af bent bij vakmensen die voor een juiste set en setting zorgdragen.
De gezonde twijfel, die op de achtergrond actief aanwezig dient te zijn behoedt je voor al te enthousiast bedrieglijke paradijzen van ‘hogere bewustzijnsstadia’ zomaar binnen te gaan. En een echt geïntegreerde goede meditatiepraktijd eveneens.
Waarom? Omdat het openen van deze prachtige en ‘heilige’ ervaringen, heilig is taalkundig verbonden met heel, op zich gelukzalig en enorm authentiek zingevend zijn, op zich als juist aanvoelen en verruiming van bewustzijn geven en dat is numineus. Maar vaak genoeg kan het revolutionaire van de in het normale levenskader binnendringende transpersoonlijke als bedreigend worden ervaren. De ‘boven-persoonlijke’ inspiraties vragen er namelijk om dat de hele persoonlijkheid een nieuwe structuur krijgt in diens van dit Ware-Ik of hogere Zelf.
Vaak genoeg is er bijvoorbeeld sprake van het verwarren van bewustzijnsniveau’s. Als mensen menen dat het ‘kosmische’ visioen of de gevoelde eenheidservaring al werkelijkheid is terwijl er op veel andere vlakken nog reële beperkingen zijn. Hier is sprake van een overdreven optimisme dat ontstaat door te geloven dat datgene wat op een geopenbaard niveau werkelijk is ook op andere niveaus waar is. Natuurlijk is echte Zelfervaring tijdloos, vrij en voorbij alle scheidingen en dagelijkse problemen. Maar doen alsof dat voor het hele dagelijkse leven geldt is een gevaarlijke illusie. Hier ligt de euforie van de psychotische ervaring op de loer. Hier leidt het gebrek aan kritisch onderscheidingsvermogen en aan het vermogen om bovenbewuste ervaringen te integreren tot opgeblazen en wolkig gedrag. Dit probleem meldt zich soms omdat een sterke toevloed van transpersoonlijke energie een hevige stimulatie van mentale processen en van emotionele gevoelens doet op-‘lichten’. Licht wordt dan schijnlicht.
Verstrooidheid die kan optreden is een andere moeilijkheid voor zowel de mystiek ingestelde persoon alsook voor de mens met een wetenschappelijke instelling. De verstrooidheid van de wetenschapper die zich kan verliezen in allerlei bespiegelingen is hier spreekwoordelijk. De mystiek ingestelde mensen kunnen na een intense ervaring moeite hebben met weer binnen te komen in de alledaagse realiteit. De heerlijkheid van de overweldigende ervaringen zijn voor hen moeilijk te rijmen met het dagdagelijkse leven. Soms veroordelen ze de gewone realiteit, worden te boos op al het leed waaraan ze een onjuiste interpretatie geven. En dit kan leiden tot een onvermogen om praktisch te functioneren want ze leven in een ‘goddelijk’ heimwee. Ook hier worden bewustzijnsniveaus met elkaar verward en is er sprake van overstimulering van één aspect.
‘Hogere’ ervaringen kunnen ook afdalen in een dieptepsychologische diepte. Dan dringt de spirituele kracht door in het onderbewuste en schudt instincten, verdrongen herinneringen en innerlijke demonen wakker. Deze komen dan omhoog in het gewone bewustzijn waar ze de persoon allerlei onverwachte moeilijkheden bereiden. Hier kan een mentale overstimulering zorgen voor een bedrieglijke illusoire helderheid waarbij de persoon in kwestie meent alle oplossingen voor alle problemen te hebben. Emotionele overstimulering kan tot hoogdravende pseudo oplossingen leiden zoals bij een cliënt die mij om 4 uur in de ochtend opbelde en zei dat ze hét liefdessymbool getekend had dat aan alle leiders van de wereld opgestuurd moest worden.
Het is dus mogelijk om voor korte tijd te vervallen tot een karikatuur van jezelf zoals: engelachtig; beter-weterig; prekerig; moralistisch; dogmatisch; verlosserig; goeroe-achtig; triomfantelijk; aanpraterig: ik weet wat jij niet weet; bovennatuurlijk; ik heb contact met andere dimensies enzovoort.
Zoals bij elk belangrijk project kan ook het pad van onze ontwikkeling, onze groei, tegen moeilijkheden en gevaren aanlopen en vergissingen opleveren. Dat hoort erbij en zou ons niet mogen weerhouden om onze weg naar zelfrealisatie – om datgene te worden wat je bedoelt bent om te zijn- te volgen. Want als we de reis niet gaan maken dan realiseren we onze pure potentialiteit zeker niet. Dus staan we voor de keuze verwerkelijken wij onze potentie of verraden wij haar. Beide wegen, de ‘gewone’ en de ‘transpersoonlijke’ therapie, gebruiken ‘onbewuste’ patronen of strategieën.
Het is goed deze te kennen en te onderkennen wanneer deze zich voordoen. In het onbewuste leven van de doorsneemens zijn dit afweermechanismen om je een en ander niet bewust te worden. In deze gevallen valt schaduwwerk te doen. Maar ook transpersoonlijke bewustwording maakt gebruikt van dezelfde persoonlijkheidsstrategieën. Ook bij numineuze ervaringen neigt de persoonlijkheid ertoe zijn oude eigen gedragspatronen en levenswetten in orde te houden. De op zich erg gezonde groeiimpuls uit de hogere regionen van ons bewustzijn vraagt namelijk om te worden wat je bent en als je dit niet kunt, als je geen deskundige begeleiding hebt dan kunnen luiheid, lafheid en gemakzucht de overhand nemen en gebruiken we de ons bekende onbewuste strategieën om maar niet aan de slag te hoeven gaan.
Afweermechanismen zoals projectie. We projecteren niet alleen onze schaduw maar ook het licht op anderen en verwachten dan van die ander dat zij/hij die waarmaakt, op: een leider, goeroe, therapeut, een vriend enzovoort. Die persoon moet dan vervolgens het verwrongen ideaal waarmaken en de persoon zelf hoeft niet veranderen en onthoudt zich daarmee kostbare groeimogelijkheden. Deze tactiek gaat vergezeld van psychische gemakzucht, een laag gevoel van eigenwaarde, hulpeloosheid en een verborgen woede. De ander moet het licht realiseren en dan volg ik wel. Het spreekt voor zich dat de projecties vervormingen zijn. Cynisme is een volgende tactiek: alles en iedereen die ook maar iets met zelfrealisatie te maken heeft op een cynische manier belachelijk te maken en af te breken. Agressieve neigingen gaan dan hun vernietigende gang. Hier kun je vaak vaststellen dat de cynicus een teleurgestelde idealist is. Meestal een gevoelig iemand die zich door het leven verraden voelt en diep angst heeft zich belachelijk te maken. Verdringing is een andere dynamische strategie die we allen kennen. In dit geval wordt het numineuze verdrongen. We duwen het weg uit onze bewuste aandacht maar het meldt zich dan toch in de vorm van onvrede, melancholie, gevoelens van onechtheid en verveling en vluchten in verslavende patronen. Dit hoogverraad aan zichzelf wordt ergens heel diep wel gevoeld maar nog dieper verdrongen. We duwen het weg uit onze bewuste aandacht. Compensatie is een andere tactiek. In de alledaagse psychologie kennen we het als bijvoorbeeld een minderwaardigheid compenseren met het tegenovergestelde om indruk te maken; met geld, spierballen, schoonheid, grote mond, titels, groot huis en auto enzovoort. In de spiritueel georiënteerde transpersoonlijke dieptepsychologie als het ontwikkelen van een aspect dat precies tegenovergesteld is aan de numineuze ervaring en wat die eigenlijk van ons vraagt. Liefde wordt gecompenseerd met agressie of hogere bewustzijnservaringen met uitspattingen zoals: rommel eten, veel t.v. kijken, alcohol, drugs. Deze tactiek leidt tot conflicten, tegenstrijdig gedrag en abrupte gedragsveranderingen. Defensief pessimisme is er ook een: iemand kleineert zichzelf om zich onbewust ervan te overtuigen dat zij/hij het toch niet kan. Men blijft in een slachtofferrol: ‘ik ben niet slim of mooi of sterk genoeg’ , Of geeft de omstandigheden de schuld: mijn werk, mijn partner, ik heb geen tijd, enzovoort. Deze tactiek volgen mensen die ietwat bang zijn en snel ontmoedigd. Ze vinden zichzelf over het algemeen nogal zielig. Vaak gaan hun gevoelens gepaard met een niet goed verwerkte rancune tegen mensen en omstandigheden. Dan de tactiek van routiniseren die bestaat uit het formeel aanvaarden van het bovenbewuste via een kerk of systeem maar het vervolgens omzetten in een routine waaruit het oorspronkelijk levende creatieve sublieme zachtjes vermoord is. Religie is versteend geraakt. Het prachtige paradoxale karakter en de verassende en vernieuwende kracht van het numineuze wordt genegeerd omdat het de bestaande persoonlijkheid vraagt om te vernieuwen, om zelf te leven in plaats van geleefd te worden.
Een strategie die hier nauw mee samenhangt is het op een verkeerde manier dogmatiseren. Er wordt ontkent door onjuist te bevestigen. Het transpersoonlijke wordt tot een dictatoriaal super-ego. Wat eens een levende ervaring was, wordt een versteende norm waaraan men zich moet houden. Ik moet ‘verlicht’ zijn, blij zijn, lief zijn, gehoorzaam zijn enzovoort. En wat ooit genade was wordt een manier om anderen gunstig te stemmen en zo maatschappelijk overeind te blijven. Opnieuw doet een onrijpe persoonlijkheidsstructuur zijn kracht gelden. Alles moet onder ‘zachte liefdevolle’ tirannieke dwang. Ongeveer zoals in Dostojewski’s ‘Gebroeders Karamozov waarin de grootinquisiteur de teruggekeerde Christus ter dood wilt veroordelen via dogma’s van dezelfde kerk die zegt op Hem gebouwd te zijn.
Dit zijn, onvolledig en in het kort, enkele manieren waarop de persoonlijkheid het Zelf probeert te neutraliseren en af te leidden en om te buigen. Dit zijn de psychologische, emotionele en mentale feiten die ieder van ons uit het dagelijks leven bij zichzelf en anderen herkent.
Gelukkig bestaan er oude en nieuwe wegen om het avontuur veilig en vakkundig te vieren. Oude wegen komen uit de kloosters van de hele wereld, uit de tribu’s en de samenlevingsvormen in ‘communes’. Het voordeel van deze gemeenschappen is dat bijvoorbeeld ayahuasca altijd in stamverband wordt gebruikt. De sjamanen kennen hun mensen zoals in kloosters de meesters hun mensen kennen. Hierdoor wordt er altijd waakzaam op wacht gestaan bij elkaar. Het is menselijk om jezelf anders te zien dan hoe anderen jou zien. Deze anderen kunnen je dan spiegelen en aan het Werk zetten. Voor je zorgen, je stimuleren en inspireren om je groeiwerk te doen. Omdat de meeste van ons geen actief lid in zo’n leefgemeenschap zijn hebben we deze medemenselijke correctie minder snel. Vandaar het belang om dit zelf te organiseren en regelmatig een afspraak in te plannen met iemand die jij als je mentor ziet. Failing to plan is ook hier planning to fail. De mentor is dan een trainer die jouw traint om veilig de hogere toppen van bewustzijn en de diepere spelonken van jouw onbewuste te verkennen en te integreren. Om niet te snel de allerhoogste toppen van bewustzijn te willen bereiken en om niet te verdwalen in je onderbewustzijn.
En dit alles op het tempo dat bij jou past en met de methode die bij jou op dat moment van je leven past. Zelfrealisatie prachtig in actie zetten en houden. Soms ben je daar een jaar intensief mee bezig, soms een langere periode iets minder. Groeien en bloeien in jouw eigen natuurlijk ritme. Niet te snel en niet te traag.
En zie: je wordt gaandeweg die Mens die je bedoeld bent om te Zijn. Je wordt weer Stil en je geeft Je-Zelf de tijd om in de greep van het jachtige bestaan te ont-spannen. Je laat Het je lichaam bewonen, laat Het rustig ademen in jou. Je laat het wonder gebeuren, geboren worden. En ervaart de Genade van het Nu-moment waardoor je anders bent, wezenlijker. En ontdaan van elk rollenspel, elke ‘belangrijkheid’.
Je kijkt weer met de uitgeklaarde ogen van het Kind. Dit is groeiende zachtheid waarin je opgenomen bent. De groeiende Eenheid tussen ervaren, voelen en denken. Tussen lichaam, ziel en geest. Hier betreedt je de wezenlijke ruimte op maat van jouw bewustzijn. Zij nodigt uit tot het Spel van jouw bestaan. Dit is het wonder van de Werkelijk, niet de aanpassing aan de realiteit.
Je neemt deel aan de dans van de sterren, de ruisende wind in het lover van de bomen, je bent rustige aanwezigheid bij het ontluiken van de bloem, je voelt de voeding van Aarde, Zon en Water. Je hebt de speelse lach van een kind, een van de wonderen der werkelijkheid. Transparante aanwezigheid zonder zelfverlies. Je ogen worden meer dan de spiegel van je ziel. Zij zijn de levende getuigenis van jouw omgang met de Werkelijkheid. Ze zijn de zichtbare manifestatie van jouw omhang met de hoogtes en dieptes in jezelf. Ze zijn ook de tintelende frisheid van de ochtenddauw, de sprankelende weerkaatsing van de zonnestralen, de naïeve onschuld van de zachten der aarde en de heldere blik van kosmische participatie. En dit alles wordt onthuld als Mensen Mensen Menselijk ont-moeten.
Gracias Madre, Gracias Padre, Namaste en Grüss Gott
Will Heutz